اختلال زبان، مخصوصاً کمبودهای بیانی، ممکن است همراه با اختلال صدای گفتار روی دهد. اغلب سابقه خانوادگی مثبت اختلالات گفتار یا زبان وجود دارد. در ادامه مطلب بیشتر بخوانید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
ملاک های تشخیصی اختلال صدای گفتار در DSM5
الف. مشکل مداوم در تولید صدای گفتار که در مفهوم بودن گفتار اختلال ایجاد کرده یا از ارتباط کلامی پیام ها جلوگیری می کند.
ب. این اختلال محدودیت هایی را در ارتباط موثر ایجاد می کند که مشارکت اجتماعی، پیشرفت تحصیلی، یا عملکرد شغلی را به صورت فردی یا در هر گونه پیوند، مختلمی کند.
ج. شروع نشانه ها در اوایل دوره رشد است.
د. این مشکلات نمی توانند ناشی از بیماری های مادرزادی یا اکتسابی، مانند فلج مغزی، شکاف کام، ناشنوایی یا فقدان شنیدن، صدمه مغزی آسیب زا، یا بیماری های جسمانی یا عصبی دیگر باشند.
ویژگی های تشخیصی
تولید صدای گفتار، طرز بیان روشن واج ها(یعنی صداهای تکی) را توصیف می کند که وقتی با هم ترکیب می شوند، کلمات گفتاری را تشکیل می دهند. تولید صدای گفتار به دانش واج شناختی صداهای گفتار و توانایی هماهنگ کردن حرکات اندام های تولید گفتار(مثل آرواره، زبان، و لب ها) همراه با تنفس و تولید صدا برای گفتار نیاز دارد. کودکان مبتلا به مشکلات تولید گفتار ممکن است در رابطه با دانش واج شناختی صداهای گفتار یا توانایی هماهنگ کردن حرکات برای گفتار، به درجات مختلف دچار شوند. بنابراین، اختلال صدای گفتار از نظر مکانیزم های زیربنایی آن ناهمگون است و اختلال واج شناسی و اختلال تولید گفتار را شامل می شود. اختلال صدای گفتار زمانی تشخیص داده می شود که تولید صدای گفتار براساس سن و مرحله رشد کودک، مورد انتظار نباشد، و همچنین زمانی که این کمبودها حاصل اختلال جسمانی، ساختاری، عصبی، یا شنوایی نباشد. گفتار کلی در کودکانی که در ۴ سالگی به طور عادی رشد می کنند، باید قابل فهم باشد، در حالی که در ۲ سالگی، فقط ۵۰ درصد ممکن است قابل درک باشد.
ویژگی های مرتبط که تشخیص را تأیید می کنند
اختلال زبان، مخصوصاً کمبودهای بیانی، ممکن است همراه با اختلال صدای گفتار روی دهد. اغلب سابقه خانوادگی مثبت اختلالات گفتار یا زبان وجود دارد.
اگر توانایی هماهنگ کردن سریع اندام های تولید گفتار جنبه خاصی از مشکل باشد، در این صورت ممکن است سابقه تأخیر یا ناهماهنگی در مهارت های اکتسابی که از اندام های تولید گفتار و نظام عضلانی صورت مربوط نیز استفاده می کنند، وجود داشته باشد؛ این مهارت ها از جمله موارد دیگر، جویدن، بسته نگهداشتن دهان، و دمیدن در بینی را شامل می شود. زمینه های دیگر هماهنگی حرکتی مانند آنچه در اختلال هماهنگی مربوط به رشد وجود دارد، ممکن است معیوب باشند. کنش پریشی کلامی نیز اصطلاحی است که برای مشکلات تولید گفتار به کار برده می شود.
امکان دارد که گفتار در برخی بیماری های ژنتیکی (مثل نشانگان دان، حذف ۲۲q، جهش ژن Foxp2) به صورت متفاوتی معیوب باشد. در صورتی که اینها وجود داشته باشند نیز باید کدگذاری شوند.
شکل گیری و روند اختلال صدای گفتار
یادگیری تولید کردن صداهای گفتار به صورت روشن و دقیق و یادگیری تولید کردن گفتار متصل به صورت فصیح، مهارت های رشدی هستند. شمرده بیان کردن صداهای گفتار، از الگوی رشد پیروی می کند، که در هنجارهای سنی آزمون های استاندارد شده منعکس شده است. برای کودکانی که به طور عادی رشد می کنند، غیرعادی نیست که وقتی صحبت کردن را یاد می گیرند، برای کوتاه کردن کلمات و هجاها از فرایندهای مربوط به رشد استفاده کنند، اما پیشرفت آنها در تسلط یافتن بر تولید صدای گفتار باید در ۳ سالگی به گفتار عمدتاً قابل فهم منجر شود. کودکان مبتلا به اختلال صدای گفتار، بعد از سنی که اغلب کودکان می توانند کلمات را به وضوح تولید کنند، به استفاده از فرایندهای ساده کردن واج شناسی ناپخته ادامه می دهند.
در ۷ سالگی، مطابق با هنجارهای سنی و جامعه، اغلب صداهای گفتار باید به روشنی تولید شده و اغلب کلمات باید درست تلفظ شوند. همچنین صداهایی که غالباً بد بیان می شوند، یعداً آموخته می شوند که باعث می شود آنها «آخر ۸ سالگی» نامیده شوند (zh,dzh,ch,th,z,s,r,l). بد بیان کردن هریک از این صداهای متعدد درگیر باشند، شاید مناسب باشد که برخی از این صداها به عنوان بخشی از بهبود بخشیدن به قابل فهم بودن گفتار، قیل از سنی که تقریبا تمام کودکان می توانند آنها را درست تولید کنند، کانون توجه قزاز گیزند. نوک زبانی(یعنی بد بیان کردن صداهای سوت مانند) خیلی شایع است و می تواند الگوهای جلویی و عقبی مسیر جریان هوا را در بر داشته باشد. این ممکن است با الگوی نابهنجار بلعیدن فروبردن با زبان ارتباط داشته باشد.
اغلب کودکان مبتلا به اختلال صدای گفتار به درمان، خوب جواب می دهند، و مشکلات گفتار با گذشت زمان بهبود می یابند، و بنابراین، این اختلال می تواند دایمی نباشد. اما وقتی اختلال زبان نیز وجود داشته باشد، اختلال گفتار پیش آگهی ضعیف تری دارد و ممکن است با اختلالات یادگیری خاص ارتباط داشته باشد.
تشخیص افتراقی اختلال صدای گفتار
تنوع های عادی در گفتار
تنوع های منطقه ای، اجتماعی، یا فرهنگی / قومی گفتار باید قبل از تشخیص دادن، در نظر گرفته شوند.
اختلال شوایی یا اختلال حسی دیگر
اختلال شنوایی یا ناشنوایی ممکن است به نابهنجاری های گفتار منجر شود. کمبودهای تولید صدای گفتار می توانند با اختلال شنوایی، کمبود حسی دیگر، یا کمبودگفتاری-حرکتی ارتباط داشته باشند. در صورتی که کمبودهای گفتاری بیش از کمبودهایی باشند که معمولا با این مشکلات ارتباط دارند، تشخیص اختلال صدای گفتار می تواند داده شود.
کمبودهای ساختاری
اختلال گفتار ممکن است ناشی از کمبودهای ساختاری باشد(مثل شکاف کام).
نارساگویی عضوی
اختلال گفتار ممکن است ناشی از اختلال حرکتی، مانند فلج مغزی باشد. علایم عصبی، همین طور ویژگی های برجسته صدا، نارساگویی عضوی را از اختلال صدای گفتار متمایز می کنند، هرچند در کودکان خردسال (زیر۳ سال) تمایز ممکن است دشوار باشد، مخصوصا زمانی که درگیری حرکتی کلی بدن وجود نداشته یا حداقل باشد(به عنوان مثال در نشانگان ورستر-درافت).
لالی انتخابی
استفاده محدود از زبان می تواند علامت لالی انتخابی باد، نوعی اختلال اضطرابی که با فقدان گفتار در یک یا چند زمینه یا موقعیت مشخص می شود. لالی انتخابی می تواند در کودکان مبتلا به اختلال گفتار به علت شرمندگی از اختلال شان ایجاد شود، اما خیلی از کودکان مبتلا به لالی انتخابی، در محیط های «امن» نظیر خانه یا با دوستان صمیمی، گفتار عادی دارند.
نیاز به مشاوره حضوری در این خصوص دارید ؟!
اگر نیاز به مشاوره حضوری دارید می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ با پزشک و روانشناس متخصص ٬ دکتر حسین موسی زاده مستقیما تماس حاصل فرمایید و با نحوه مشاوره ایشان آشنا شوید ٬ در صورت تمایل به رزرو وقت ملاقات با منشی دفتر مورد نظر واقع در تهران و یا کرج با شماره ۰۹۰۱۶۵۳۲۸۲۸ تماس حاصل فرمایید .
نیاز به مشاوره در منزل دارید ؟!
اگر ترجیح می دهید که مشاوره در منزل شما صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ تماس حاصل فرمایید .
نیاز به مشاوره تلفنی یا مشاوره تصویری دارید ؟!
اگر ترجیح می دهید مشاوره بصورت آنلاین و تلفنی یا تصویری از طریق برنامه هایی نظیر Whatsapp , IMO , Skype و .. صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۳۵۸۹۰۸۸۱۹ تماس حاصل فرمایید
