بیماری واژینیسموس ( اختلال درد دخول تناسلی لگنی )

مقاربت دردناک یا دیسپارونیا Dyspareunia درد تناسلی مداوم یا تکرار شونده ای است که در زن یا مرد هنگام نزدیکی یا قبل یا پس از آن ایجاد می شود یعنی حالتی است که فرد درهنگام آمیزش دچار درد میشود. در این مقاله در مورد بیماری واژینیسموس بیشتر بخوانید.

این درد ممکن است در بدو ورود آلت مردانه به واژن یا در مراحل مختلف در طول دخول ایجاد شود. این حالت درجات متفاوتی دارد و نسبت به اینکه در چه زمانی پس از شروع نزدیکی و در کجا فرد احساس درد می کند، دلایل و درمانهای متفاوتی دارد. این اختلال در زنان بسیار شایعتر از مردان است و با بیماری واژینیسموس در ارتباط بوده و اغلب همراه با آن دیده می شود. دوره های مکرر بیماری واژینیسموس ممکن است منجر به مقاربت دردناک شود و یا برعکس. درد واقعی بوده و مقاربت را ناخوشایند یا غیرقابل تحمل میکند. پیش بینی درد بعدی ممکن است باعث شود فرد برای همیشه از نزدیکی دوری کند.اما در هر حال باید علل عضوی را رد نمود. وقتی درد منشا عضوی داشته باشد و یا وقتی در زنان فقط در اثر واژینیسم یا فقدان لیز شدن روی دهد تشخیص مقاربت دردناک گذاشته نمی شود. میزان بروز این اختلال معلوم نیست ولی در ۳۰% جراحی روی دستگاه ژنیتال بطور موقت ایجاد می شود.

سازمان بهداشت جهانی این اختلال را مقاربت دردناک غیرعضوی Nonorganic Dyspareunia نامیده است و ملاک های تشخیصی ذیل را دارد:

۱- در زنان

– هنگام دخول آلت مرد درد احساس می شود که ممکن است در سراسر مقاربت جنسی باشد و یا فقط هنگام فرو کردن عمیق آلت مرد ایجاد شود.
– اختلال منتسب به واژینیسموس یا نقص لیزشدگی نیست، مقاربت دردناک با منشا عضوی را باید براساس اختلال زمینه ای طبقه بندی کرد

۲- در مردان

– هنگام پاسخ جنسی درد یا ناراحتی احساس می شود
– ناراحتی مزبور ناشی از عوامل جسمانی موضعی نیست. اگر عوامل جسمی وجود داشته باشد کژکاری باید به گونه ای دیگر طبقه بندی شود.

۳- ملاک های کلی کژکاری جنسی وجود داشته باشد:

-فرد قادر نیست در رابطه جنسی دلخواهش شرکت کند
-کژکاری مکرر رخ می دهد ولی ممکن است در مواقعی وجود نداشته باشد
-کژکاری حداقل ۶ ماه طول کشیده باشد
– کژکاری را نمیتوان به سایر اختلالات روانی یا جسمانی یا دارویی نسبت داد

بیشتر بخوانید : سکس تراپی چیست و سکس تراپیست کیست

علت مقاربت دردناک یا دیسپارونیا

سابقه تجاوز به عنف یا سو رفتار جنسی در کودکی
تنش و اضطراب برای عمل جنسی
مهارت ناکافی طرفین برای پیش نوازی و ایجاد تحریک کافی
واژینیسموس
عفونت یا تحریک بقایای پرده بکارت
– اسکارهای اپیزیوتومی، عفونت غدد بارتولن، آندومتریوز، وستیبولیت مهبل، سیستیت بینابینی، عفونت های واژن، جراحی یا رادیوتراپی واژن، انواع سرطان ها، بعد زایمان و…
مصرف داروهای خشک کننده واژن
در مردان هرپس ، گونوره، التهاب پروستات، بیماری پیرونیه ( تشکیل پلاک های اسکلروتیکی در روی آلت) و..

بیماری واژینیسموس

بیماری واژینیسموس Vaginismus عبارت است از انقباض غیرارادی عضلات یک سوم خارجی مهبل که مانع دخول آلت تناسلی مرد و نزدیکی می شود. این واکنش علت عضوی ندارد. در حقیقت واژینیسموس، واکنش رفلکسی شخص مبتلا، به ورود هر جسم خارجی‌ به واژن است.
این مشکل ناشی از انقباض خودبخود و غیر ارادی عضلات کف لگن بوده و اراده فرد در آن نقشی ندارد .این واکنش ممکن است در معاینه زنانه نیزظاهر شود و مانع ورورد اسپکولوم- وسیله معاینه داخلی- به داخل واژن گردد. علامت مشخصه آن Phobic Avoidance of Penetration یعنی ترس اجتنابی از دخول می باشد.اگر ناشی از یک مشکل عضوی یا اختلال روانی دیگر باشد این تشخیص گذاشته نمی شود. مثلا اگر در اثر پرده بکارت ضخیم یا عفونت مهبل یا اختلال روانپزشکی مثل جسمانی کردن این اسپاسم ها ایجاد شوند تشخیص واژینیسموس گذاشته نمی شود.
در تمام سنین شایع است و اغلب زنان تحصیلکرده و متعلق به طبقات اجتماعی اقتصادی بالاتر را گرفتار می کند. زنان مبتلا به واژینیسموس یه صورت خودآگاه مایل به نزدیکی می باشند ولی ناخودآگاه مایلندمانع از ورود آلت تناسلی مرد به داخل بدنشان بشوند. لازم به ذکر است همراهی درد با این اختلال الزامی نیست.

سازمان بهداشت جهانی نام این اختلال را بیماری واژینیسموس غیر عضوی Nonorganic Vaginismus گذاشته است و ملاک های تشخیصی ذیل را دارد:

A- در عضلات اطراف مهبل اسپاسمی وجود دارد که بحدی است که مانع از ورود آلت مرد می شود یا ورود آن را با اشکال و ناراحتی همراه می سازد. کژکاری به یکی از اشکال زیر دیده می شود:

۱- پاسخ بهنجار هرگز تجربه نشده است
۲- بیماری واژینیسموس پس از دوره ای از پاسخ نسبتا طبیعی ایجاد شده است:
– وقتی قصد دخول مهبلی وجود ندارد پاسخ طبیعی جنسی ممکن است ایجاد شود
– هرگونه کوششی برای رابطه جنسی منجر به احساس ترس و جلوگیری از دخول مهبلی می شود ( مثل اسپاسم عضلات نزدیک کننده ران ها )

B-ملاک های کلی کژکاری جنسی وجود داشته باشد:

– فرد قادر نیست در رابطه جنسی دلخواهش شرکت کند
– کژکاری مکرر رخ می دهد ولی ممکن است در مواقعی وجود نداشته باشد
– کژکاری حداقل ۶ ماه طول کشیده باشد
– کژکاری را نمیتوان به سایر اختلالات روانی یا جسمانی یا دارویی نسبت داد

انواع بیماری واژینیسموس

اولیه: دخول برای اولین بار غیر ممکن است. این عارضه، میتواند علت مشکلی به نام ازدواج به وصال نرسیده شود که در طی آن زوج هرگز موفق به نزدیکی نشده اند.
ثانویه: نوع ثانویه به طور ناگهانی در زنانی اتفاق می افتد که قبلا هیچ گونه مشکلی به هنگام نزدیکی نداشته اند و معمولا بعد از یک تجربه ناخوشایند جسمی یا روانی ایجاد می شود.
نکته: عمده موارد واژینیسموس اولیه هستند
خفیف: بیمار دارای تمایلات جنسی می بباشد و بازی جنسی ابتدایی انجام میدهد و بر اثر تحریک اندام تناسلی با دست برانگیخته میشود و فقط در هنگام کوشش برای دخول واژینیسموس مشاهده میشود.
شدید: هیچ گونه لمس امکان پذیر نمی باشد. تا حدودی اکراه در عشق بازی مقدماتی دیده می شود و معمولا جنس مونث پشت خود را خم کرده و ران ها را در یک وضعیت بسیار محکم قرار می دهد.
معمولا نوع خفیف بیماری واژینیسموس بسیار راحت به درمان پاسخ می دهد اما نوع شدید آن زمان بر است.

علل بیماری واژینیسموس

علل روانی بیماری واژینیسموس
۱- ضربه به هنگام روابط جنسی گذشته
۲- آزار جنسی و تجاوز
۳- تجارب زودهنگام در کودکی
۴- مقاربت دردناک و درد در اولین رابطه جنسی
۵- پیش بینی مقاربت اولیه دردناک
۶- ترس، اضطراب، خصومت، عصبانیت، تنفر یا شرم از فعالیت جنسی
۷- اشتباهاتی که از جانب همسر صورت گرفته و موجب واژینیسم می شود:

الف) ماهرانه نبودن اعمال جنسی

ب) ناکافی بودن میزان نرم کردن مهبل قبل از دخول

ج) ناکافی بودن میزان مرحله تحریک

۸- انعکاسی از روابط نامطلوب زن و شوهر
۹- تجربه زایمان مشکل
۱۰- آموزش های بازدارنده و سختگیرانه جنسی
۱۱- فقدان آموزش جنسی
۱۲- محیط خشک مدهبی و افراطی و مواردی که سکس با گناه ارتباط داده میشود
۱۳- ترسناک و خطرناک انگاشتن آلت تناسلی مردانه
۱۴- داشتن تصور اشتباهی از سکس و کثیف انگاشتن آن
۱۵- زنی که از نظر روانی و عاطفی آزار میبیند به طور ناخودآگاه مقابله به مثل میکند یعنی اعتراض خود را به این شیوه غیرکلامی ( واژینیسموس) ابراز میکند
۱۶- تصور کوچک بودن واژن و ترس از پارگی و خونریزی حین مقاربت

علل زیستی که بیماری واژینیسموس را تحت تاثیر قرار میدهد( اگر منحصرا ناشی از این علل باشد تشخیص بیماری واژینیسموس داده نمی شود)

۱- عفونت مهبل
۲- دردهای عصبی ناشی از لمس کردن کردن فرج
۳- سندرم التهاب محفظه فرج
۴- عدم لزجی مهبل
۵- رادیو تراپی به عنوان درمان سرطان دهانه رحم
۶- پرده بکارت ضخیم یا سوراخ نشده
۷- واکنش های آلرژیک

نقش عضلات کف لگن در بروز و درمان واژینیسموس

عضلاتی که در بروز این عارضه نقشی کلیدی ایفا می کنند، دسته ای از عضلات کف لگن هستند که به گروه پوبوکوکسیژیوس معروفند. این عضلات در عملکرد جنسی و دستگاه ادراری و خروج مدفوع در زنان، نقش عمده ای دارند.در واژینیسموس،همراهی ذهن و بدن با یکدیگر ، موجب ایجاد پاسخ شرطی عضلات شده و بدن با انقباض این ماهیچه ها ، لگن را از آسیب فرضی ناشی از نزدیکی حفظ می کند

درمان بیماری واژینیسموس

برخی از مردم براساس عقاید عامیانه، عدم توانایی دخول و نزدیکی را به طلسم شدن و “بستن زوج “نسبت می دهند و برای درمان آن متوسل به روشهای خرافی عجیب و غریبی مانند دعا نویسی، باز کردن قفل توسط دعا نویس و … می شوند. برخی دیگر عللی مانند وجود هفت پرده، و باز کردن پرده بکارت یا هایمنکتومی را به عنوان درمان این اختلال می شناسند. درحالی که این مشکل هیچ ارتباطی به ضخامت پرده بکارت نداشته و باز کردن پرده بکارت در طی عمل، هیچ تاثیری در درمان این اختلال ندارد.استفاده از ژلها و کرمهای لغزنده کننده نیز معمولا کمکی به درمان نمی کنند، گرچه توسط بسیاری از افراد توصیه می شوند.

کلید اساسی در درمان ایجاد تغییرات شناختی در فرد و آمادگی برای انجام مقاربت است و خبر خوب برای مبتلایان به بیماری واژینیسموس ، این است که بیماری واژینیسموس ، درمان پذیرترین اختلال جنسی می باشد و با روشهای جدید درمانی ، بیش از ۹۹ درصد بیماران بهبود می یابند.اغلب بیماران از تغییری که درطی درمان و پس از ان در زندگیشان پدید آمده ، شگفت زده می شوند
حضور زوج همراه با یکدیگر برای درمان این اختلال در مرکز مشاوره و مطب ضروری و نقش مردان بسیار اساسی است. مردان در بسیاری از موارد می توانند به کمک همسر خود بشتابند. آنها باید بدانند این اختلال براساس منابع علمی و فقهی، به هیچ وجه دلیلی برای عدم تمکین زن نیست، بلکه این انقباضات به صورت غیر ارادی و نه به اراده شخصی- رخ داده و زن پس از یک دوره درمان با حمایت همسر می تواند به راحتی از فعالیت جنسی با همسرش لذت ببرد. بنابراین مردان به هیچ وجه نباید همسرشان را به طلاق دادن تهدید کنند، این تهدیدها باعث تشدید انقباض عضلات و گاهی اختلال میل و یا حتی بروز بیزاری جنسی در زن می شود که درمان آن بسیار مشکلتر و پیچیده تر از درمان بیماری واژینیسموس است.
اگر مرد از رابطه جنسی خود را کنار کشیده و یا به دلیل ترس از آزار همسرش ، تمایلی به انجام فعالیت جنسی نشان ندهد. نه تنها همسرش برای ادامه درمان، انگیزه کافی نخواهد داشت، بلکه خودش نیز به مرور زمان دچار انواعی از اختلالات نعوظ می گردد. بنابراین مرد باید با تاکید بر ادامه درمان، زن را در هر مرحله تشویق کند.زیرا ادامه زندگی بدون فعالیت جنسی در طولانی مدت منجر به بروز اختلافات زناشویی خواهد شد

اشتباهات متداول متخصصین زنان در مورد بیماران مبتلا به واژینیسم

در حالی‌ که بیمار مبتلا به واژینیسم شدیدا نیاز به حمایت دارد، در اکثر مواقع با بی اعتنایی پزشک مواجه میشود. معمولا برخورد متخصصین زنان با این مساله اینگونه است که “تحمل کن، اولش یکم درد داره،…” به این ترتیب شخص با مراجعه به پزشک متوجه نمی‌شود که مشکلی‌ خاص به نام واژینیسم دارد که باید به کمک روش‌های صحیح درمان شود، تنها فکر می‌کند، درد کمی‌ را که همه تحمل میکنند، او نمیتواند تحمل کند. حالت دیگر این است که پزشک بدون توجه به پایه و اساس مشکل، بیمار را تشویق به عمل جراحی برای برداشتن پرده یا گشاد نمودن مهبل می‌کند، که متأسفانه جلوی اسپاسم عضلات را نمیگیرد و مشکل شخص به قوت خود باقی‌ میماند.
همهٔ بیماران مبتلا به واژینیسم حداقل با چند مورد از موارد زیر مواجه شده اند. این موارد مختص یک کشور خاص نیست بلکه تمام بیماران در کشورهای مختلف از این موارد شکایت دارند.
۱- عدم تشخیص واژینیسم از روی نا آگاهی‌: اولین شکایت این هست که چرا پزشک واژینیسم رو در اونها تشخیص نداده است.
به نظر می‌رسد که نا آگاهی‌ قابل توجهی در مورد واژینیسم در بین پزشکان پیرتر و پزشکان مرد وجود دارد که احتمالاً به دلیل این حقیقت است که درمان واژینیسم هیچوقت در کتابهای دانشگاهی بیماریهای زنان آموزش داده نشده است.
۲- آزردن بیمار در حین معاینه: متأسفانه، هنوز تعداد زیادی از متخصصان متوجه درد بیمار واژینیسمی در حین معاینه نیستند و به جای اینکه سریعا معاینه را متوقف کرده و به شخص اطمینان دهند که درد بیشتری ایجاد نمیکنند، اصرار دارند که شخص باید آروم باشد یا تحمل کند.
این قابل قبول نیست که هر روزه تعداد زیادی از زنان به دلیل عدم آگاهی‌ یا بی تفاوتی پزشکان آسیب ببینند. دردی که زن مبتلا به واژینیسم در حین معاینه تجربه می‌کند ، مشقّت بار و بسیار ناراحت کننده هست.
۳- توصیه هایی نظیر “فقط آروم باش، یا به تمرینت ادامه بده و لوبریکنت بیشتری استفاده کن”: متأسفانه، اینها توصیه‌های معمولی‌ است که تعداد زیادی از متخصصان زنان به بیماران مبتلا به واژینیسم میکنند. تنها با عضو شدن در هر گروه یا وب سایتی که مربوط به واژینیسم باشد، میتوانید از چنین توصیه هایی بهره مند شوید. دادن چنین توصیه هایی به زنی‌ که از واژینیسموس رنج میبرد، به دلایل زیرمیتواند به شدت مضر و ناامید کننده باشد:
• درد واقعی‌ ناشی‌ از واژینیسموس و اسپاسم عضلات به صرف آرام بودن یا مست بودن از بین نمی‌رود.
• مشکل معمولا ناشی‌ از اضطراب شدید، حمله وحشت زدگی یا ترس از ورود هر چیزی به واژن می‌باشد.
• همچنین احتمال ضربه روحی‌ یا تجاوز در گذشته وجود دارد.
• ناآگاهی‌ شریک جنسی‌ و نداشتن مهارت و احساس درست در زمان نزدیکی‌ نیز میتواند در به وجود آمدن مشکل موثر بوده باشد.
• در ضمن آرامش و شل نمودن عضلات چیزی نیست که صرفا با توصیه یک پزشک انجام شود، بلکه شخص بیمار نیاز به محیط مناسب و تکنیک‌های کمکی‌ برای یادگیری اینگونه مهارت‌ها دارد.
۴- پیشنهاد عجولانه عمل جراحی، مسکن یا پماد بیحسی: بعضی‌ از پزشک ها بسیار مشتاق هستند که چنین مشکلی‌ را بدون توجه به علل اساسی‌ و ریشه ای‌‌ آ‌ن‌ حل کنند. در بعضی‌ موارد، تجویز دارو یا عمل جراحی میتواند مفید واقع شود. اما در موارد دیگر ، چنین تجویزهایی بدون شناسائی علل اصلی‌ بیماری و بدون توجه به اینکه بهترین درمان نه فقط برای واژن بلکه برای شخص چیست، صورت می‌گیرد.
در چنین حالتی‌ زنها احساس میکنند که به دنیای خودشان (و همان مشکلات قبلی‌) بازگردانده شده اند و پیشنهاداتی دریافت کرده اند که صرفا واژن آنها را باز می‌کند بدون اینکه کسی‌ با آنها به عنوان یک انسان صحبت کرده باشد و مشکلاتش را جستجو کرده باشد.
۵- طرز برخورد، رفتار و کلمات ناراحت کننده: زنان مبتلا به واژینیسم، اغلب بعد از ترک مطب متخصص زنان با افکار مخرب و گاها تمایل به خودکشی‌ مواجه هستند. متأسفانه این اتفاق کم رخ نمی دهد.
معاینه داخلی‌ برای زن مبتلا به واژینیسم میتواند زمان بسیار حساسی باشد: او در موقعیت بسیار آسیب پذیری قرار دارد، اغلب از ورود هر چیزی به واژنش میترسد، ممکن است کنترلش را از دست بدهد، معمولاً شخص هنوز باکره است حتی اگر ازدواج کرده باشد، انتظار درد کشیدن دارد، نیمه برهنه و مضطرب است و احساس درد می‌کند.
اگر پزشک به اندازه کافی‌ به موضوع اهمیت ندهد و شخص احساس امنیت و درک شدن نکند، این تجربه میتواند به یک تجربهٔ بسیار ناراحت کننده تبدیل شود.
۶- ابراز تاسف پزشک برای شریک جنسی‌ زن مبتلا به واژینیسم: باید تاکید کرد که واژینیسم مشکل هر دو طرف هست، اما این زن است که بیشترین بار این مشکل را بر دوش میکشد.
ابراز تاسف برای شریک جنسی‌ زن بیمار و طرف او را گرفتن مثل این است که به زن گفته شود، که همسر بدی است و مشکل واژینیسم وی زندگی‌ همسرش را تخریب نموده و در نتیجه موضوع اصلی، از زن به شریک جنسی‌ وی تغییر می‌کند.
زن‌ها به اندازه کافی‌ خود را برای براورده نکردن خواسته‌های جنسی‌ همسرشان، سرزنش میکنند و خود را برای چیزی که انتخاب آنها نبوده و شانسی‌ برای جلوگیری از آ‌ن‌ نداشته اند، گناهکار میدانند.
حتی بعضی‌ از متخصصین زنان به مرد می‌گویند که زیادی صبور بوده یا زیادی لطافت به خرج داده و به وی پیشنهاد میکنند که به جای این کارها، پشتکار بیشتری داشته باشد. چنین توصیه هایی باعث میشود مرد گمان کند که مشکل، ساخته ذهن همسرش است و چون پزشک نیز با او هم عقیده بوده، پس خود را متقاعد می‌کند که یک فشار اضافه به کسی‌ آسیب نمیرساند…

نیاز به مشاوره حضوری در این خصوص دارید ؟! 

اگر نیاز به مشاوره حضوری دارید می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ با پزشک و روانشناس متخصص ٬ دکتر حسین موسی زاده  مستقیما تماس حاصل فرمایید و با نحوه مشاوره ایشان آشنا شوید ٬ در صورت تمایل به رزرو وقت ملاقات با منشی دفتر مورد نظر واقع در تهران و یا کرج با شماره ۰۹۰۱۶۵۳۲۸۲۸ تماس حاصل فرمایید .

نیاز به مشاوره در منزل دارید ؟! 

اگر ترجیح می دهید که  مشاوره در منزل شما صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ تماس حاصل فرمایید .

نیاز به مشاوره تلفنی یا مشاوره تصویری دارید ؟! 

اگر ترجیح می دهید مشاوره بصورت آنلاین و تلفنی یا تصویری از طریق برنامه هایی نظیر Whatsapp , IMO , Skype و .. صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۳۵۸۹۰۸۸۱۹ تماس حاصل فرمایید