تفاوت ” بیش فعالی و شیطنت “
بیش‌فعالی، همان‌طور که از اسمش پیداست، یعنی فعال بودن بیش از اندازه. همه مشکل از آنجا شروع می‌شود که این «اندازه»، چقدر هست که بیشتر از آن، اختلال حساب می‌شود؟!!
وقتی شیطنت، جست و خیز، ابراز شدید و کنترل‌نشده هیجانات، سر و صدا راه‌انداختن هنگام بازی و البته بی‌توجهی به تذکر و هشدار اطرافیان، بیش از حد می‌شود، رفتارهای کودک معمولا فقط با یک عنوان مشخص معنی می‌شود؛ بیش‌فعالی (ADHD)! افت تحصیلی علامت بارز این اختلال است.
بیش‌فعالی (ADHD) یکی از شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی کودکان است که در پسران بیش از دختران شیوع دارد. علت بروز این اختلال پیچیده است و عوامل متعددی در بروز آن دخیل هستند، اما متخصصان و پژوهشگران بیش از هر چیز مساله ژنتیک را مطرح کرده‌اند.
امروزه در بیشتر منابع معتبر علمی مواردی نظیر تغذیه، عوامل روان‌شناختی و رفتاری را نیز به عنوان علل زمینه‌ای در بروز بیش‌فعالی مطرح می‌کنند ولی به نظر می‌رسد باید عوامل فرهنگی و ارزش‌های اجتماعی و حتی شرایط اقتصادی خانواده و جامعه را نیز به عنوان یک عامل زمینه‌ای با پتانسیل قوی در نظر گرفت.
کودکان پرحرفی که آرام و قرار ندارند!
گرچه متخصصان رفتار درمانگر همواره تاکید می‌کنند که شیطنت همیشه و لزوما به معنای بیش‌فعالی نیست. تحرک زیاد و نامتناسب با محیط، پرحرفی، نداشتن صبر و تحمل برای رسیدن به خواسته‌ها، انجام فعالیت‌های تخریبی و خرابکاری، پرخاشگری، بد‌خوابی و… ازجمله مهم‌ترین علائم بیش‌فعالی محسوب می‌شود. در کنار این علامت‌ها باید به علائم هشدار دهنده دیگری هم توجه داشت.
کودکان بیش‌فعال معمولا خواب ناآرامی دارند و همان تحرک شدید و شیطنت‌های زمان بیداری را در خواب هم تکرار می‌کنند. از طرفی فرستادن این کودکان به تخت خواب کار راحتی نیست چون تقریبا در هر شرایطی خستگی برایشان معنا ندارد و از خوابیدن متنفرند چرا که مانع فعالیت‌های فیزیکی و مخربانه آنها می‌شود.
همچنین این بچه‌ها معمولا آرام و قرار ندارند، دائم در حال حرکتند، از دیوار راست بالا می‌روند، دچار عدم تمرکزند، حواس‌پرت هستند و در بیشتر مواقع دچار افت تحصیلی می‌شوند (طوری که معلمان متوجه اختلال بیش‌فعالی در آنها می‌شوند)، وسط حرف دیگران می‌پرند، قابل کنترل نیستند و بعضا کارهای خطرناکی می‌کنند و به همین دلیل ممکن است به خودشان یا دیگران آسیب برسانند.
? بروز نشانه‌ها از سه سالگی به بعد
توجه داشته باشید رشد و تکامل سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تا پایان سه سالگی ادامه می‌یابد و حتی در بخش‌هایی از مغز این رشد تا سنین بلوغ (سیزده تا پانزده سالگی) نیز ادامه می‌یابد. بنابراین در این سنین باید به علائم زودرس و هشداردهنده بیش‌فعالی (ADHD) یا هر نوع اختلال رفتاری دیگر توجه کرد ولی هیچ گاه آنها را به عنوان علائم تعیین‌کننده تشخیص قطعی نباید در نظر گرفت.
علائمی نظیر بیقراری‌های زیاد حرکتی، تغییر مداوم اسباب‌بازی‌ها در کمتر از یک دقیقه، عدم توانمندی در انجام حرکات ریتمیک و هماهنگ طولانی مدت (بیش از سه تا پنج دقیقه)، از نشانه‌های اختصاصی‌تر بیش‌فعالی محسوب می‌شود.
