تفاوت شرم، احساس گناه و تحقیر

تفاوت شرم، احساس گناه و تحقیر: مسئولیت پذیری در برابر تقصیر جویی خودانتقادگرانه

روشن کردن تفاوت بین انواع مختلف هیجان‌های خودآگاه مهم است. به خصوص سه شکل عمده از این هیجان ها به اهمیت زیادی دارند: شرم، احساس گناه و تحقیر. شرم و تحقیر شدن ارتباط زیادی با خود و دفاع از خود دارد در حالی که احساس گناه درباره رفتار فرد، آگاهی از آسیب زدن به دیگران و تمایل قوی به جبران آسیب است.

به عنوان یک راهنمایی صریح به یاد بسپارید که شرم، تحقیر و احساس گناه کانون تمرکز متفاوت، شیوه متفاوت تفکر و شیوه متفاوت رفتاری دارند. به طور کلی شرمنده شدن مطلوب نیست و نظیر دیگر هیجان‌ها نیازمندیم یاد بگیریم که چگونه با آن روبرو شده و با آن مدارا کنیم، شواهد نشان می دهند که احساسات شرم و تحقیر که راجع به احساس مورد حمله قرار گرفتن یا آسیب پذیری است اغلب مفید اند و ممکن است منجر به رفتارهای دفاعی و مخرب بشوند. بر عکس این مسئله احساس گناه هیجانی مربوط به مسئولیت پذیری رفتاری است که پذیرفتن مسئولیت جبران را شامل می‌شود.

دو مرد را در نظر بگیرید که خیانت کرده و همسران آنها این موضوع را کشف کرده اند. واکنش متمرکز بر شرم این گونه خواهد بود که فرد خاطی درباره بدکاری خود و موضع‌گیری دیگران علیه او و نیاز به جبران خطا برای به دست آوردن دوباره دل دیگران فکر خواهد کرد. شرم یعنی من، من، من بدم. واکنش تحقیر از سوی مرد بی وفا خشمگین شدن و مثلاً سرزنش کردن همسر به خاطر این است که آنقدری که باید جذاب نبوده و این مسئله او را به سوی خیانت هل داده است یا اینکه از دست فردی که این راز را فاش کرده عصبانی بشود. دیگر واکنش احتمالی انکار یا کم اهمیت جلوه دادن موضوع و نظیر اینها است. واکنش به صورت احساس گناه یعنی تصدیق خیانت، آسیب زدن به همسر، درباره ناراحتی همسر صادقانه دغدغه داشتن به همراه تمایلی صمیمانه و اصیل برای بهتر شدن حال همسر و جبران آسیب است. در افرادی که نسبت به دیگران آسیب زننده یا نامهربان بوده اند بعضی اوقات مهم است که تجربه مبتنی بر شرم (من بد) آنها را به تجربه مبتنی بر احساس گناه (آگاهی از آسیب) تبدیل کنیم؛ این کار به آنها کمک می‌کند تا بدون احساس مورد حمله واقع شدن با احساسات آزارنده ای که به آن وقت کار های مضر به سراغ آنها می‌آید مدارا کنند.

توانایی پردازش

بعضی اوقات توانایی پردازش آسیبی که این افراد به دیگران می زنند منوط به این است که اول آسیب وارد شده به خود را پردازش کنند. به علاوه اختلالاتی مانند اختلال وسواس جبری یا مراقبتگری افراطی وجود دارند که به نظر می‌رسد مشکلاتی ناشی از مسئولیت پذیری افراطی هستند. هرچند هنوز مشخص نیست که افراد مبتلا به اختلال وسواس جبری چقدر احساس می‌کنند که شخصیت بد هستند و چقدر بر خویشتن بد تمرکز می کنند یا برای یک نگرانی اصیل درباره دیگری، اما به نظر می‌رسد برخی حملات گناه را تجربه می‌کنند که چندان از حملات هراس متفاوت نیستند. بنابراین به عنوان یک قاعده می توانید ببینید که افراد توجه خود را کجا متمرکز می‌کنند، در افکار و نشخوارهای فکری خود روی چه چیزی تمرکز دارند و می‌خواهند چه کاری انجام بدهند. به یاد بسپارید که توجه درونی و بیرونی به طور متقابل ناسازگار نیستند و ترکیبهای مختلفی از هر دو ممکن است در اتاق درمان یا به طور کلی اتفاق بیفتد. بنابراین لازم است به افراد بیاموزیم تا احساس گناه را بشناسند و بر اساس شرم متمرکز بر خویشتن کاری خطرناکی انجام ندهند یا اگر فردی چنین احساسی را در آنها ایجاد کرد زود خشمگین نشوند. احساس گناه برای ایجاد روابط به نوعی مفید است در حالی که شرم چنین نیست.

احساس گناه

احساس گناه چیزی است که بایستی درباره آن فکر و با آن مدارا کنیم. با اینکه بحث های زیادی درباره مدارا با غصه، اضطراب و خشم وجود دارد اما درباره مدارا با احساس گناه و چگونگی رفتار مناسب در این زمینه پژوهش کمی انجام شده است؛ اما چنین موضوعی در درمان متمرکز بر شفقت اهمیت دارد. احساس گناه ممکن است که طبیعی، بهنجار و مورد انتظار باشد چون هیچکس نمی‌تواند بدون آسیب زدن و تخریب کردن و نامهربانی از گذرگاه زندگی رد شود.

نیاز به مشاوره حضوری دارید ؟!

اگر نیاز به مشاوره حضوری دارید می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ با پزشک و روانشناس متخصص ٬ دکتر حسین موسی زاده  مستقیما تماس حاصل فرمایید و با نحوه مشاوره ایشان آشنا شوید ٬ در صورت تمایل به رزرو وقت ملاقات با منشی دفتر مورد نظر واقع در تهران و یا کرج با شماره ۰۹۰۱۶۵۳۲۸۲۸ تماس حاصل فرمایید 

نیاز به مشاوره در منزل دارید ؟!

اگر ترجیح می دهید که  مشاوره در منزل شما صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ تماس حاصل فرمایید

نیاز به مشاوره تلفنی یا مشاوره تصویری دارید ؟! 

 اگر ترجیح می دهید مشاوره بصورت آنلاین و تلفنی یا تصویری از طریق برنامه هایی نظیر Whatsapp , IMO , Skype و .. صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۳۵۸۹۰۸۸۱۹ تماس حاصل فرمایید.