سه علت درونی افكار مزاحم
كاربران خبره ذهن آگاهی به دو بافت عمده اشاره كرده اند كه افكار ناخواسته به هشياری دخول ميكنند. يكی از اين بافتها درونی و ديگری برونی است. منبع بيرونی حواس پرتی شامل همه محركهای ادراك شده در محيط خارجی است.
بوی كباب همسايه خاطره خوشايند (به همراه هم حسهای بدنی هم ظهور) بهترين مهمانی شما را در چند سال گذشته و صدای عبور موتور از خيابان خاطره ناخوشايند تصادف (و حسهای بدنی هم ظهور با آن) را به خاطر می آورد. از آنجا كه تمرين مراقبه نشسته مستلزم به حداقل رساندن چنين محركهای حسی با تمرين در جای ساكت و آرام و با چشمهای بسته است، عوامل بيرونی افكار مزاحم اغلب فقط در اوايل دوره آموزش مشكل سازند. به خاطر داشته باشيد كه با توجه به اين مسائل، تمرين در اماكن سربسته مؤثرتر است.
بافت درونی نيز در بعضي درمانجويان مشكل ساز است. بافت درونی منبع مداوم و خودسازمان يافته از افكار مزاحم است كه نيازی به محرك بيرونی و انتظار فرد ندارد. افكار مزاحم بيشتر بهدعنوان پيامد نيروی فعال سازی عصبی مربوط ظاهر ميشوند تا اينكه پيامد رويدادهای بيرونی باشند. در زمان آرميدگی درحالی كه به تنفس طبيعی (كنترل نشده) يا حسهای بدنی توجه ميكنيم، شبكه های عصبی دارای بيشترين قدرت، قبل از شبكه های ديگر در هشياری بازنمايی شده و برای ما به صورت يك فكر ادراك می شوند.
فعالسازی شبكه های عصبی
نيرومندی فعالسازی شبكه های عصبی كه افكار را فعال می كنند، از طريق سه عامل درونی تعيين آنها ( حسهای بدنی مرتبط). هرچه الگوی فعال شدگی تكراری تر و تازه تر باشد، نيروی فعال شدگی اش در اعصابی كه آن راحس فعال شدگی شبكه های عصبی اين افكار، و بار هيجانی و تكرر می شود توليد می كنند، بيشتر است. به عبارت ديگر، هرچه فكر يا ايده ای با فراوانی و تازگی بيشتر روی دهد، در سلولهای مغزی مربوط بيشتر فعال می ماند و بيشتر احتمال دارد كه حين آرميدگی به هشياری ما وارد شود. برای مثال رويدادهای تازه ای مثل گفتوگوی جالب با همكار، تصوير تصادف اتومبيل يا ترس از مردود شدن در امتحان پيش رو، بيشتر احتمال دارد كه هنگام استراحت به هشياریمان وارد شوند. مثال افراطی اين اصل عبارت است از تجربه اختلا وسواس – بی اختياری، تدوام افکار وسواسی در اين اختلال را ميتوان بر حسب پايداری شبكه های عصبی اخيرا و مكررا فعال شده تبيين كرد. باز توليد مداوم افكار وسواسی سبب می شود شبكه های عصبی به شدت فعال بمانند و به اين ترتیب ارتباطات عصبی را تقويت كنند. متعاقباً افكار وسواسی به طور موفقيت آميزی با تفكر معمول روزمره رقابت كرده و آنها را دچار اختلال ميكنند. طی مراقبه ذهن آگاهی، به محض اينكه تلاش ميكنيم جريان توليد افكار تازه را متوقف كنيم (درونداد)، افكار توليدشده از طريق اين شبكه های به شدت (به تازگی و مكرراً) فعال شده به هشياری تداخل می كنند، زيرا دروندادهای ذهنی جديد به عمد متوقف شده اند. در مقابل پاسخی (تقويت) به اين شبكه ها داده نمی شود، زيرا توجه به طور نظام مند به تنفس يا حسهای بدنی معطوف شده است. متعاقبا قدرت فعالسازی اين شبكه ها كاهش می يابد و افكار مرتبط به آنها نيز به تدريج ضعيف می شود.
علوم رفتاری
در علوم رفتاری به اين پديده فرايند خاموش سازی غير ارزشيابانه تنفس يا حسهای بدنی به حد كافی از سطح پردازش هميشگی ضعيفتر شد، دروندادهای قبلا ذخيره شده در شبكه های حافظه برای پردازش فراخوانده می شوند. از آنجا كه هيچ فكر جديدی در پاسخ به تجربه فكری جاری توليد نمی شود (شبكه مورد نظر تقويت نمی شود)، افكاری كه فراوانی و تازگی كمتری دارند، در آگاهی هشيار ظاهر می شوند. اين قضيه طی مراقبه ذهن آگاهی با تجربه مجدد خاطرات قديميتر نشان داده می شود. ديگر دلالت مهم بالينی چنين فرايندی اين است كه ميتوان بدون نياز به كلنجار رفتن با افكارمان، خاطراتی را كه به طور خودجوش ظاهر می شوند، به طور خنثی تری بازپردازش كنيم.
با اقتباس اصطلاحات تيسديل و برنارد می توان گفت خاطرات عبارتند از افكار باز پردازش شده به واسطه رمزگذاری گزاره ای بيشتر و رمزگذاری ضمنی كمتر. كار جديد دانيل سيگال به نیاز برای تفکیک جنبه های شناختی خاطرات دردناك از جنبه های هيجانی و نحوة كمك مراقبه ذهن آگاهی به اين امر اشاره دارد. اين به معنای دقت كمتر خاطرات يا ناتوانی در به خاطر آورده شدن آنها نيست، بلكه به نظر می رسد يادآوری آنها در شرايطی كه توجه مان از طريق تفكر مداوم خودكار و اجتناب از هيجانات آشفته نشده است، تسهيل می شود.
در تبيين های افكار مزاحم، علاوه بر تازگی و تكرار، شدت همانطور كه بحث شد، مؤلفه ارزشيابی الگوی هم ظهور موجب ايجاد تحريك خودبه خودی در مؤلفه حس احشايی می شود. در هر لحظه، شدت حسهای بدنی كاركردی است از درجه و مقدار تفكر داورانه، زيرا بعضی افكار (شامل خاطرات قديمی) رمزگذاری شده و اكنون با حسهای بدنی برجسته تر هم ظهور شده اند. به اين ترتيب خاطرات مرتبط با حسهای بدنی شديدتر، ارتباطات قويتری باگذرگاههای هيجانی دارند و در مقابل خاموش سازی مقاومتر به نظر می رسند. از ديدگاه تكاملی چنين چيزی مزيت روشنی برای بقا دارد؛ ما خاطراتی را كه به تهديدهای بالقوه اشاره ميكنند، راحتتر به خاطر می آوريم و سختتر فراموش می كنيم. در مورد اختلال استرس پس از صانحه، فلش بكها را ميتوان برحسب تكرار فعال شدگی شبكه های فكر و همچنين حسهای بدنی مرتبط با آن تبيين كرد. ناواكنش گر (دارای تعادل فكری) ماندن، شدت و دوره افكار تازه برآمده را كاهش می دهد. از آنجا كه در تعادل فكری هيچكدام از اين شبكه ها (شبكه های فكری و احساس بدنی) ديگر تقويت نمی شوند، حتی ارتباطات ظريف و خفيف نيز (كه اغلب با خاطرات قديمی همراه است) خاموش می شوند. يك تبيين براي تغيير نگرش ناشی از آموزش ذهن آگاهی عبارت است از افزايش هشياری و پذيرش تجارب ظريفی كه احتمالاً امكان تقويت ارتباطات مبتنی بر طرحواره را ممكن می كنند.
ديدگاه هم ظهوری
با توجه به ديدگاه هم ظهوری، در رمزگذاری رويدادهای شناختی كه حتی ناچيزترين هيجانات را فرا می خوانند، حسهای بدنی همراه با آن رويداد شناختی نيز رمزگذاری می شوند. پس رمزگشايی حسهای بدنی می تواند امكان رمزگشايی بعد شناختی حافظه را فراهم كند. اگر چندين سال ديگر هنگام به كارگيری فنون وارسی بدنی در آموزش ذهن آگاهی با نوعی حس مواجه شوم كه شباهت زيادی به آنچه در زمان رمزگذاری رويداد ناخوشايند حس كردم داشته باشد، احتمال مزاحمت خاطره رويداد قديمی را نيز تجربه خواهم كرد (مردود شدن امتحان). اينها بي ترديد دلالت های مهمی برای حافظه خلق – وابسته نام دارد، هستند؛ پديده ای كه طی آن يادآوری خاطرات به وسيله سرنخ های هيجانی كه ابتدائاً رمزگذاری شده است، بهبود می يابد. احتمالاً ايده هم ظهور شدن ميتواند يك بافت درونی برای تبيين حافظه خلق – وابسته به دست دهد. مهم تر اينكه چنين ايده ای احتمالاً می تواند طی مراقبه ذهن آگاهی در بهنجار كردن تجربة افكار مزاحم كمك كند. درمان جويان با دريافت چنين تبيين هايی می توانند آسوده خاطر باشند كه افكار مزاحمشان قسمتی از فرايند مذكور است نه نشانه ایدال بر ناتوانی آنها.
نیاز به مشاوره حضوری دارید ؟!
اگر نیاز به مشاوره حضوری دارید می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ با پزشک و روانشناس متخصص ٬ دکتر حسین موسی زاده مستقیما تماس حاصل فرمایید و با نحوه مشاوره ایشان آشنا شوید ٬ در صورت تمایل به رزرو وقت ملاقات با منشی دفتر مورد نظر واقع در تهران و یا کرج با شماره ۰۹۰۱۶۵۳۲۸۲۸ تماس حاصل فرمایید
نیاز به مشاوره در منزل دارید ؟!
اگر ترجیح می دهید که مشاوره در منزل شما صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ تماس حاصل فرمایید
نیاز به مشاوره تلفنی یا مشاوره تصویری دارید ؟!
اگر ترجیح می دهید مشاوره بصورت آنلاین و تلفنی یا تصویری از طریق برنامه هایی نظیر Whatsapp , IMO , Skype و .. صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۳۵۸۹۰۸۸۱۹ تماس حاصل فرمایید.
