عناصر پنج گانه نظریه کیفیت زندگی
رضایتمندی فرد از حیطه خاصی از زندگی از چهار قسمت تشکیل می‌شود: ۱) شرایط عینی یا شرایط آن حیطه، ۲) چگونگی ادراک و تفسیر فرد از شرایط مربوط به آن حیطه، ۳) ارزیابی فرد از رضایتمندی از آن حیطه مبتنی بر کاربرد معیارهای خرسندی یا موفقیت، و ۴) ارزش یا اهمیتی که فرد با در نظر گرفتن شادمانی یا سلامت کلی خود برای آن حیطه قائل است.
عامل اول در مدل پنجگانه کیفیت زندگی: ویژگی های عینی و شرایط زندگی
منظور از شرایط عینی زندگی یا شرایط زندگی، ویژگی های فیزیکی و اجتماعی عینی حیطه‌ای از زندگی است که اثرات آن بر رضایتمندی از زندگی و سلامت ذهنی با واسطه عوامل شناختی صورت می‌گیرد. به عقیده میکالوس تقریباً نیمی از معادله سلامت ذهنی بازتاب ادراک و ارزیابی فرد از شرایط است و شرایط عینی یا واقعی نیم دیگر را تشکیل می دهد. شرایط عینی یک حیطه زندگی در قضاوت فرد از رضایتمندی در آن حیطه نقش دارد، مثلاً رضایتمندی شغلی فرد هم مبتنی بر خود کار است و هم مبتنی بر درآمد، روابط با همکاران، روسا، محیط کاری و امنیت شغلی است. نقش ادراک ها و قضاوت ها در مورد رضایتمندی، تعیین کننده عدم همبستگی معنی دار بین شاخص های عینی و ذهنی کیفیت زندگی مثل ثروت و مسکن است. این نتایج پس از سال‌ها پژوهش در نهضت شاخص های اجتماعی به دست آمده است. برای مثال، دو نفر در شرایط مشابه اغلب به گونه ای متفاوت نسبت به آن شرایط پاسخ می‌دهند، مثلاً در مورد دو سرایدار، یکی از شرایط کاری خود راضی است و دیگری معتقد است که این کار در شان او نیست. شرایط عینی زندگی، در نظریه کیفیت زندگی از لحاظ تقویت کنندگی یا ظرفیت بالقوه در کسب خرسندی یا رضایتمندی متفاوت است. تقویت کنندگی مناسب و منطقی در مورد زندگی، پیش نیاز بهبود کیفیت زندگی است. هنگامی که افراد به درستی در می یابند که شرایط عینی در حیطه ای از زندگی برای سلامت و رفاه آنها ضعیف یا مخرب است، تلاش برای تغییر یا دور شدن از محیط، بر تلاش های انطباقی کاملاً ذهنی مقدم است. این نکته در برخی فرمول بندی های صرفاً شناختی افسردگی و سلامت ذهنی نادیده گرفته شده است. بهر حال این نکته بدان معنی نیست که تفسیرهای سوگرایانه از شرایطی که دقیقاً ادراک شده است، مانع از افزایش احترام به خویش و خوش بینی نمی شود. این تفسیرها و ادراک ها، عامل دوم را در مدل پنجگانه کیفیت زندگی تشکیل می‌دهند.
عامل دوم در مدل پنجگانه کیفیت زندگی: نگرش
علاوه بر شرایط عینی، ادرات ذهنی فرد از ویژگی های یک حیطه نیز بر رضایتمندی از آن حیطه تاثیر دارد. بدین معنی که مثلاً افراد واقعیت عینی موقعیت را به شکل مثبت یا منفی تحریف می‌کنند. عامل نگرش، علاوه بر این جنبه ارزیابی واقعیت و قضاوت در زمینه رضایتمندی، چگونگی تفسیر فرد را نیز از واقعیت یا مجموعه ای از شرایط ادراک شده، در بر می‌گیرد. چنین تفسیری شامل تعیین و مشخص کردن پیامدهایی است که مجموعه خاصی از شرایط بر احترام به خویش فرد و سلامت فعلی یا آینده او دارد.
عوامل سوم در مدل پنجگانه کیفیت زندگی: معیارهای خرسندی
منظور از ویژگی ارزیابی شده در کاربرد معیارهای فردی مربوط به ویژگی های ادراکی در حیطه ای از زندگی است. خصوصاً، ویژگی های ادراکی حیطه ای از زندگی که با کاربرد معیارهای خرسندی و رضایتمندی ارزیابی شده است و بازتاب اهداف و آرزوهای فرد در آن حیطه های زندگی است. یعنی اینکه فرد مشخص می‌کند که آیا نیازها و امیال او در حیطه ارزشمندی از زندگی بر آورده شده است. میزان دست به معیارها در مورد ویژگی های مهم یک حیطه زندگی به طور ذهنی با محاسبه لذت جویی، ترکیب می‌شود و قضاوت کلی از رضایتمندی از آن حیطه خاص را تشکیل می‌دهد. افراد هنگامی که متوجه می شوند معیارهای خرسندی و رضایت مندی شان برآورده شده است، احساس رضایتمندی بیشتری می‌کنند و وقتی این معیارها برآورده نمی‌شود کمتر احساس رضایتمندی دارند. معیارها، آرزوها و اهداف فرد در مورد حیطه ای از زندگی تأثیر شرایط عینی را در تعیین رضایتمندی از آن حیطه تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، خصوصاً وقتی که این اهداف و معیارها به گونه ای غیر واقع گرایانه بالا باشند، یعنی متناسب با توانایی های عملی و تقویت کنندگی بالقوه محیطی که تقویت ها را فراهم می‌سازد، نباشد، مانند وضعیت متداولی که در افسردگی وجود دارد.
عامل چهارم در مدل پنجگانه کیفیت زندگی: ارزیابی حیطه‌های رضایتمندی برحسب اهمیت
بر اساس نظریه کیفیت زندگی، رضایتمندی از حیطه خاصی از زندگی بر اساس اهمیت یا ارزشی سنجیده می‌شود که آن فرد در معادله ذهنی خود از رضایتمندی به طور کلی برای آن حیطه خاص قائل شده است. بنابراین رضایتمندی در حیطه های بسیار ارزشمند زندگی برای ارزیابی های فرد از رضایت مندی کلی از زندگی بیشتر از حیطه هایی با رضایتمندی یکسان که اهمیت کمتری دارند، تاثیر دارند. مثلاً فردی که هم از شغل و هم از علایق تفریحی خود به طور مساوی رضایت دارد، ولی برای شغل خود ارزش بیشتری قائل است،
قضاوت کلی او از رضایتمندی از زندگی بیشتر تحت تاثیر شغل او است تا رضایتمندی از فعالیت های تفریحی او. در نظریه کیفیت زندگی، ارزش یا اهمیتی که به حیطه یا زمینه خاصی از زندگی داده می‌شود، بازتاب آرزوها و اهدافی است که بیش از هر چیز دیگر مورد علاقه فرد هستند و بر قضاوتها و ارزیابی های کلی از رضایتمندی از زندگی تاثیر شگرفی دارند. در موقعیت مداخله ای بالینی یا آموزشی هنگامی که حیطه‌های نارضایتی در فرایند بازنگری اولویت‌های زندگی اهمیت خود را از دست می دهند، یا زمانی که افراد با مشکلات لاینحل شغلی روبرو می‌شوند، اهمیت و جایگاه شغلی کاهش می‌یابد، فرد خود را بیشتر به سوی همسر خوب بودن یا پدر و مادر خوب بودن متعهد می سازد و در این صورت رضایتمندی از زندگی بیشتر می‌شود.
عامل پنجم در مدل پنجگانه کیفیت زندگی: رضایتمندی کلی از آنجایی که رضایتمندی کلی از زندگی
رضایتمندی کلی از آنجایی که رضایتمندی کلی از زندگی تا حدی بازتاب مجموعه رضایتمندی ها در تمامی حیطه های ارزشمند زندگی است، افراد با افزایش دادن رضایتمندی در هر حیطه یا تمامی حیطه های ارزشمند، حتی زمینه هایی که مورد توجه فعلی آنها نیست و یا به تازگی نیز اهمیتی برایشان نداشته است، و رضایتمندی کلی خود را از زندگی تقویت می کنند. بر اساس روانشناسی مثبت نگر، در عامل رضایتمندی کلی، اساساً تاکید بر حیطه های کم اهمیت تر و افزایش تاثیر مثبت کلی آنها است.
نیاز به مشاوره حضوری دارید ؟!
اگر نیاز به مشاوره حضوری دارید می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ با پزشک و روانشناس متخصص ٬ دکتر حسین موسی زاده مستقیما تماس حاصل فرمایید و با نحوه مشاوره ایشان آشنا شوید ٬ در صورت تمایل به رزرو وقت ملاقات با منشی دفتر مورد نظر واقع در تهران و یا کرج با شماره ۰۹۰۱۶۵۳۲۸۲۸ تماس حاصل فرمایید
نیاز به مشاوره در منزل دارید ؟!
اگر ترجیح می دهید که مشاوره در منزل شما صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ تماس حاصل فرمایید
نیاز به مشاوره تلفنی یا مشاوره تصویری دارید ؟!
اگر ترجیح می دهید مشاوره بصورت آنلاین و تلفنی یا تصویری از طریق برنامه هایی نظیر Whatsapp , IMO , Skype و .. صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۳۵۸۹۰۸۸۱۹ تماس حاصل فرمایید.
