آیا حدس می زنید که شما به اختلال وسواس فکری عملی مبتلا هستید؟ آیا دائما در حال استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده‌ی دست هستید؟ یا مدام کمدها را مرتب می‌کنید؟ در ادامه مطلب در مورد نشانه های وسواس فکری عملی بیشتر بخوانید.
خصلت‌هایی مانند این معمولا می‌توانند مرتبط با شخصیت یا ترجیحات فرد باشند، اما در برخی موارد ممکن است نشان‌دهنده‌ی مشکل جدی‌تری باشند: اختلال وسواس فکری عملی (OCD)، اختلالی که مشخصه‌ی آن وجود افکار وسواسی در فرد است. این اختلال حدود ۱٪ از بزرگسالان امریکایی را تحت تاثیر قرار داده‌است.
چگونه می‌توانید تشخیص بدهید که آیا گرایشات OCD علائمی هستند که گرفتن کمک حرفه‌ای را ایجاب می‌کنند؟ هیچ آزمایش آسانی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد، چرا که شدت و حدت علائم نیز در رابطه با این اختلال بسیار اهمیت دارند. با وجود این، الگوهای خاصی وجود دارند که OCD را به طور کامل نشان دهند.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
در این نوشتار ۱۰ مورد از رایج‌ترین نشانه های وسواس فکری عملی را می‌بینید:
۱. شستن دست‌ها
شستن وسواسی دست‌ها یا استفاده‌ی بیش از اندازه از مواد ضدعفونی‌کننده‌ی دست به حدی در افراد مبتلا به OCD شایع است که یکی از دسته‌بندی‌های بیماری OCD “شویندگان” نام گرفته‌است و به طور گسترده‌ای پذیرفته شده‌است. اصرار بر شستن دست‌ها معمولا ناشی از ترس از میکروب‌ها است (شایع‌ترین وسواس دیده‌شده در افراد مبتلا به OCD)، اما می‌تواند در ترس از بیمار کردن دیگران یا کثیف و غیر اخلاقی بودن ریشه داشته باشد.
چه زمانی برای کمک گرفتن از یک متخصص اقدام کنیم:
وقتی شما حتی پس از شستن دست‌تان همچنان در مورد میکروب فکر می‌کنید، و نگران هستید که شاید خوب دست‌تان را نشسته‌اید، یا ترس غیرمنطقی در مورد بیماری دارید (مثلا مبتلا شدن به بیماری HIV از طریق دست زدن به سبد خرید! )، احتمالا شستن دست‌های‌تان حالت وسواسی و بیمارگونه دارد. شستن مفصل دست‌ها، برای مثال پنج بار شستن و صابون زدن زیر هر ناخن، یکی دیگر از علائم هشدار‌دهنده‌ی این اختلال است.
۲. حساسیت زیاد در مورد نظافت هم یکی از نشانه های وسواس فکری عملی است
افراد مبتلا به OCD که در گروه “شویندگان” قرار می‌گیرند همچنین به طور وسواسی اهل نظافت هستند. درست مانند شستن دست‌ها، تمیز کردن منزل نیز اغلب یک راه کاهش “ترس از میکروب” یا احساس کثیف بودن است. اگر چه تمیز کردن می‌تواند به دور شدن این افکار وسواسی کمک کند، اما آرامش پس از تمیز کردن زمان زیادی طول نمی‌کشد، و در غالب مواقع دفعه‌ی بعد، فرد نیاز قوی‌تری به تمیزکردن در خود حس می‌کند.
چه زمانی برای کمک گرفتن از یک متخصص اقدام کنیم:
اگر شما چند ساعت در روز را صرف تمیز کردن می‌کنید، به طور قطع دلیل آن مرتبط با وسواس است، اما درک این‌که آیا تمیز کردن به مدت یک ساعت در روز می‌تواند نشانه‌ی OCD باشد یا نه، دشوارتر است. “این اختلال در واقع پیامد دست برداشتن از کار نظافت است. اگر دست از انجام نظافت بردارید، به طرز وحشتناکی مضطرب و هراسان خواهید شد.”
۳. رفتارهای تکراری یکی از نشانه های وسواس فکری عملی است
رفتارهای تکراری (سه، چهار، یا حتی ۲۰ بار سر زدن به فر برای اطمینان از این‌که خاموش است یا نه، یا این‌که درب جلویی قفل است یا نه) شایع‌ترین وسواس‌های مرتبط با OCD هستند و نزدیک به ۳۰ درصد از افراد مبتلا به این اختلال را تحت تاثیر قرار می‌دهند. مانند دیگر رفتارهای تکراری، وارسی کردن نیز ممکن است ناشی از انواع وسواس باشد، اعم از ترس آسیب دیدن تا احساسات عمیق بی‌مسئولیتی.
چه زمانی برای کمک گرفتن از یک متخصص اقدام کنیم:
دو بار بررسی کردن چیزی طبیعی است. اما اگر وارسی کردن در زندگی روزانه‌تان تداخل ایجاد کند (مثلا باعث شود که دیر سر کار برسید)، یا تبدیل شود به مراسمی که بدون به جا آوردن آن حال‌تان خوب نیست، احتمالا مبتلا به اختلال وسواسی فکری عملی هستید و از نشانه های وسواس فکری عملی است. بیمارانی هستند که مجبور هستند به عنوان مثال فر را دقیقا سه بار وارسی کنند.
۴. محاسبه کردن
برخی از افراد مبتلا به وسواس فکری عملی وظایف‌شان را بر اساس یک الگوی عددی خاص انجام می‌دهند یا در هنگام انجام کارهای روزانه (مانند بالا رفتن از پله یا تمیز کردن)، در ذهن‌شان مشغول شمردن می‌شوند. این رفتارها ممکن است ناشی از خرافات باشند. به عنوان مثال، اعتقاد به این که عدد هفت خوب است ممکن است باعث شود شخص با خود فکر کند که اگر هفت قدم برندارد، ممکن است به خودش یا شخص دیگری آسیب وارد کند.
چه زمانی برای کمک گرفتن از یک متخصص اقدام کنیم:
زیمانسکی می‌گوید، “همه چیز به شرایط بستگی دارد، آیا این رفتار در زندگی شما معنایی دارد؟” شمارش می‌تواند سرتان را گرم کند در هنگام این‌که به سمت ماشین‌تان قدم برمی‌دارید یا ازپله‌ها به طرف دفتر کارتان بالا می‌روید. جنیک می‌گوید، “اگر این کار خودتان یا شخص دیگری را آزار نمی‌دهد، حال‌تان خوب است! آدم‌های زمانی به من مراجعه می‌کنند که نتوانند شماره‌ها را از سرشان بیرون کنند.”
۵. سازماندهی
افراد مبتلا به OCD می‌توانند سازماندهی را در سطح کمال بر عهده بگیرند. رزیمانسکی می‌گوید، “همه چیز باید درست و مناسب باشد، همه چیز باید درست و مناسب به نظر برسد، متقارن باشد، اعداد اقلام به درستی ترتیب داده شده باشد.” این حالت ایراد‌گیری اغلب ناشی از وسواس در مورد نظم و تقارن است.
چه زمانی برای کمک گرفتن از یک متخصص اقدام کنیم:
زیمانسکی، نویسنده‌ی کتاب کمال‌گرا می‌گوید، “من بسیار منظم و مرتب هستم و همه چیز را مطابق با یک روال خاصی می‌پسندم، اما این خصیصه‌ی من ترجیح شخصی‌ام است.” OCD زمانی وارد میدان می‌شود که ترجیح تبدیل به اجبار شود: افرادی مانند زیمانسکی از یک میز کار مرتب لذت می‌برند و معتقدند که مفید است، در حالی که افراد مبتلا به OCD ممکن است نخواهند که میزشان را مرتب کنند اما به منظور از بین بردن اضطراب، احساس می‌کنند که باید این کار را بکنند.
۶. ترس از خشونت از نشانه های وسواس فکری عملی است
همه‌ی آدم‌ها افکار زودگذری در مورد احتمال خشونت دیدن یا بروز سایر بداقبالی‌ها دارند. تحقیقات نشان می‌دهند که هرچه بیشتر برای جلوگیری از چنین افکاری تلاش کنید، آنها بیشتر در سرمان رژه می‌روند – و این به ویژه در مورد افراد مبتلا به OCD درست به نظر می‌رسد. زیمانسکی می‌گوید، ” آنها ممکن است بیشتر از بقیه برای سرکوب این افکار تلاش کنند. یا ممکن است نسبت به آنها واکنش شدیدتری نشان بدهند چون می‌دانند که این افکار قابل قبول نیستند.”
چه زمانی برای کمک گرفتن از یک متخصص اقدام کنیم:
مهم است که تشخیص بدهیم همه‌ی ما گاهگاهی ممکن است مورد هجوم افکار ناخوشایند قرار بگیریم. اما این می‌تواند نشانه‌ی اختلال وسواس فکری عملی باشد اگر به عنوان مثال فکر این‌که ممکن است مورد زورگیری قرار بگیرید، مانع از این شود که شما به پارک بروید، یا اگر نگرانی برای مادرتان باعث شود که چندین و چند بار در روز با او تماس بگیرید.
۷. افکار ناخواسته‌ی جنسی
درست مثل افکار خشونت‌آمیز، بروز مداوم افکار ناخواسته در مورد رفتار جنسی نامناسب یا تابو اغلب در OCD رخ می‌دهد. بیماران ممکن است برای یک لحظه تصور کنند که آنها در حال لمس کردن همکارشان یا مورد تجاوز قرار دادن یک کودک هستند یا ممکن است تصور کنند که همجنس‌گرا هستند نه دگرجنس‌گرا (یا برعکس).
چه زمانی برای کمک گرفتن از یک متخصص اقدام کنیم:
زیمانسکی می‌گوید “اکثر مردم می‌گویند، آه، من واقعا نمی‌خوام چنین کاری انجام بدهم یا چنین کاری شخصیت حقیقی من را نشان نمی‌دهد. اما کسی که مبتلا به OCD است با خودش فکر می‌کند که ‘این افکار وحشتناک هستند، هیچ شخص دیگری چنین افکاری ندارد، چرا این افکار به سر من می‌آیند.” تغییر رفتارتان در نتیجه‌ی این افکار (مثلا دوری کردن از دوستان یا همکاری که نسبت به او افکار و تصورات جنسی داشته‌اید) پرچم قرمز دیگری است.
۸. حساسیت بیش از اندازه نسبت به روابط
افراد مبتلا به OCD به طور وسواس‌گونه‌ای روابط خود را با دوستان، همکاران، شریک عشقی، و اعضای خانواده‌شان موشکافی می‌کنند. برای مثال، آنها ممکن است به مدت طولانی در مورد این‌که آیا حرفی که بدون توجه در محل کار بیان کردند، باعث ناراحتی همکارشان شده یا نه فکر کنند، یا این‌که آیا یک سوء تفاهم کوچک باعث از بین رفتن یک رابطه‌ی عاشقانه می‌شود یا نه. این ساختار فکری ممکن است حس اغراق‌آمیزی از مسئولیت‌پذیری و دشواری در پذیرش عدم قطعیت را منعکس کند.
چه زمانی برای کمک گرفتن از یک متخصص اقدام کنیم:
“به هم خوردن رابطه ممکن است هر کسی را اذیت کند، فرقی نمی‌کند که فرد مبتلا به OCD باشد یا نه. اما این احساس ناخوشایند ممکن است نشانه‌ای از OCD باشد اگر افکاری مثل این دائم در سرتان باشد و باعث بروز شک بیش از اندازه نسبت به خود یا ترس از بد بودن شود.
۹. از نشانه های وسواس فکری عملی دائما به دنبال تایید دیگران بودن است
یکی از شیوه‌های افراد مبتلا به OCD برای کاهش دادن اضطراب‌شان این است که مدام نظر دوستان و خانواده‌شان را می‌پرسند. به عنوان مثال اگر آنها در یک مهمانی دستپاچه شوند و اشتباهی بکنند، بارها و بارها ممکن است از دوست‌شان بخواهند که جریان را برای‌شان تعریف کند. درخواست ارزیابی کردن از دوستان ( “آیا خانه‌ی من کثیف به نظر می‌رسد؟”) نیز می‌تواند یک استراتژی برای اجتناب از رفتارهای وسواسی باشد.
چه زمانی برای کمک گرفتن از یک متخصص اقدام کنیم:
هر کسی از دوست خود به عنوان یک عامل انتشار عقاید استفاده می‌کند، اما اگر شما یک سوال را بارها و بارها تکرار می‌کنید، یا اگر دوست‌تان معتقد است که چنین رفتاری دارید، احتمالا مبتلا به OCD هستید. به علاوه، اطمینان دوباره‌ای که شما از عزیزان خود می‌گیرید، می‌تواند رفتارهای وسواسی شما را تقویت کند.
۱۰. نفرت داشتن از سر و وضع خود
اختلال خودزشت‌انگاری (BDD) یک اختلال مربوط به OCD که در آن فرد مبتلا روی بخشی از بدن خود که به نظرش غیر طبیعی یا غیر جذاب است (اغلب بینی، پوست، یا مو) متمرکز می‌شود. (بر خلاف اختلالات خوردن، BDD شامل تمرکز روی وزن یا تغییرات رژیم غذایی نمی‌شود.) افکار وسواسی در ارتباط با BDD بسیار شبیه به افکار وسواسی دیده شده در OCD هستند. بسیاری از افراد مبتلا به BDD به OCD هم مبتلا هستند و در مورد پاکیزگی بدن‌شان و این‌که ظاهرشان چه‌طور به نظر می‌رسد، نگرانی دارند.
چه زمانی برای کمک گرفتن از یک متخصص اقدام کنیم:
این‌که برخی از ویگی‌های خود را دوست نداشته باشید کاملا طبیعی است. اما افراد مبتلا به BDD ممکن است چندساعت در روز را صرف چک کردن خودشان در آینه کنند. زیمانسکی می‌گوید “شما بیش از اندازه ارزش قائل می‌شوید برای این‌که چقدر ظاهرتان برای خودتان و دگیران مهم است و این مشکل ممکن است باعث شود که از بودن در جمع دیگران دوری کنید.”
نیاز به مشاوره حضوری دارید ؟!
اگر نیاز به مشاوره حضوری دارید می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ با پزشک و روانشناس متخصص ٬ دکتر حسین موسی زاده مستقیما تماس حاصل فرمایید و با نحوه مشاوره ایشان آشنا شوید ٬ در صورت تمایل به رزرو وقت ملاقات با منشی دفتر مورد نظر واقع در تهران و یا کرج با شماره ۰۹۰۱۶۵۳۲۸۲۸ تماس حاصل فرمایید .
نیاز به مشاوره در منزل دارید ؟!
اگر ترجیح می دهید که مشاوره در منزل شما صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ تماس حاصل فرمایید .
نیاز به مشاوره تلفنی یا مشاوره تصویری دارید ؟!
اگر ترجیح می دهید مشاوره بصورت آنلاین و تلفنی یا تصویری از طریق برنامه هایی نظیر Whatsapp , IMO , Skype و .. صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۳۵۸۹۰۸۸۱۹ تماس حاصل فرمایید
