آنچه در این مقاله می‌خوانید
نظريه تحليل ارتباط محاوره ای اريك برن
این نظریه از آنجا که بر سه ساخت شخصیت، یعنی حالتهای سه گانه ی من تاکید می کند یک نظریه ی ساختی است و چون بر تحلیل محاوره ها و گفتگو های این سه حالت من، یعنی من والدینی، من بالغ و من کودکی تاکید دارد یک نظریه در باره تحلیل محاوره هاست.
مفاهيم بنيادی نظريه برن:
۱۔ روان بیرونی، روان نو، روان باستانی:
روان بیرونی به شیوه ای تقلیدی و قضاوتی شکل میگیرد و در صدد است که مجموعه هایی از معیارها و ملاکهای اکتسابی را به اجرا در می آورد. روان نو عمدتا تمایل دارد که محرکها را به مجموعه ای از اطلاعات تبدیل کند و علاقه مند است که این اطلاعات را پردازش و بایگانی نماید. روان باستانی تمایل دراد که براسا تفکر عاری از منطق و ادراك به طور ناگهانی و نا آگاهانه واکنش نشان دهد.
۲۔ من والدینی، من بالغ، من کودکی:
۔ من کودکی:
من کودکی مجموعه ای از احساسات، نگرشها و طرحهای رفتاری است که بقایایی از دوران کودکی خود فرد است، بخشی از این مجموعه، حاصل پاسخهای کودك به آنچه میبیند و می شنود، است و بخشی نیز حاصل تاثیرات کودك از والدینش می باشد. این دو بخش در حالت من کودکی، ثبت و ضبط می شوند و از رمان تولد تا حدود پنج سالگی شکل می گیرد توجه داشته باشید که خاطرات ثبت شده در من کودکی دقاقا تجارب واقعی نیستند بلکه احساسات، برداشت ها، و عواطف وابسته به آن هاست که ثبت و ضبط می شود چون کودك نمی تواند روابط میان پدیده ها را از نظر علمی تحلیل کند و از طرفی در مورد برخی حوادث احساسات منفی و دوگانه دارد نتیجه می گیرد که من خوب نیستم.
۔ من والدینی:
من والدینی مجموعه ای از احساسات، نگرشها و طرح های رفتاری است که ویژگیهایی مشابه آن در والدین خود کودك وجود دارد. این مجموعه در خلال همان سالهای اولیه کودکی و همزمان با اجتماعی شدن و ورود به مدرسه شکل می گیرد و به این دلیل ” والدینی “نامیده می شود که بر اثر مشاهده رفتار و اخمال والدین و انعکاس آنها در شخصیت حاصل می شود. توجه داشته باشید که اگر من والدینی وجود نداشته باشد من کودکی هم خواهد مرد. ویژگی دیگر من والدینی، این است که چیزی می گوید ولی بیشتر اوقات برعکس آن عمل میکند (می گوید سیگار کشیدن بد است ولی خودش سیگار می کشد) تضاد رفتار ی کودك با والدین مانند معادله منفی در مثبت است یعنی جواب همواره منفی خواهد بود البته من والدینی دو نقش مثبت هم دارد:
۱۔ به کودك کمک می کند تا در بزرگسالی در مقام پدر و مادر دست به رفتارهایی بزند که به بقای نسل کمک می کند
۲۔ با رفتارهای خود از اتلاف وقت و انرژی کودك در بسیاری از زمینه ها جلوگیری میکند: من تجربه کردم، نمی شود، نکن.
۔ من بالغ:
من بالغ مجمو عه ای از احساسات نگرشها و طرحهای رفتاری است که چند ویژگی دارد : خود مختار و مستقل هستند، با واقعیت موجود تطبیق و هماهنگی دارد. داده های وارده را تجزیه و تحلیل می کند، احتمالات را محاسبه می کند واسطه ی عینی میان فعالیتهای من کودکی و من والدینی است. کار شکل گیری من بالغ تا حدودی دشوارتر است، زیرا دایما تحت تاثیر دستورات من والدینی و ترس های من کودکی است و اطلاعات خود را از سه منبع من والدینی، من کودکی و خود من بالغ جمع اوری می کند تا بتوانند دو کار انجام دهند: یکی تصمیم گیری و دیگری احتمال پیش بینی.
۳۔ نتیجه گیری فرد در ارتباط با خود و دیگران:
۔ من خوب نیستم:
من خوب نیستم، تو خوب هستی این نگرش، اولین تصمیم موقتی کودك در ارتباط خودش با دیگران است. کودك زندگی خودش را مرهون دیگران می داند و می گوید: تو نیازهای مرا برطرف می کنی، مرا نوازش می کنی و به من توجه داری خوب هستی ولی من خوب نیستم، وابسته ام و کاری نمی توانم بکنم.
۔ من خوب نیستم:
من خوب نیستم، تو خوب نیستی کودك همزمان با رشد و راه رفتن ازدیگران تحریک و نوازشی دریافت نمی کند، دیگران نمی گذارند غذایش را بریزد و هر موقع خواست اجابت مزاج کند و لذات به این نتیجه می رسد که هم من خوب نیستم هم شما خوب نیستید.
۔ من خوب هستم:
من خوب هستم، تو خوب نیستی کم کم از تنبیه والدین به این نگرش می رسد که آن ها خوب نیستند و در خود یک تصویر خوب از خودش می سازد.
۔ من خوب هستم:
من خوب هستم، تو خوب هستی سه حالت اولیه اصولا بر احساسات متکی است در حالی که حالت چهارم بر افکار، ایمان و عمل استوار است. سه حالت اولیه با چرا مواجه هستند در حالی که حالت چهارم با ” چرا نه “سر و کار دارد.
۴۔ مفهوم اضطراب و بیماری روانی:
هرگاه بین سه ساخت شخصیت، هماهگی وجود نداشته باشد، به سوی ناهنجاری کشیده می شود. اضطراب انسان
زایده ی محاوره های متقاطع و آلوده است.
۵۔ مفهوم بلوغ در نظریه تحلیل ارتباط محاوره ای:
بلوغ در این نظریه در باره من بالغ صحبت می کند لاجرم باید نظر خود در باره ی بلوغ بیان کند. در این نظریه، چیزی به نام شخصیت نابالغ وجود ندارد بلکه افرادی هستند که من کودکی آن ها قدرت اجرایی شان را به دست گرفته است و این گونه به نظر می رسد که گویی به بلوغ نرسیده اند. بنابراین، رفتار می تواند نابالغ باشد ولی بک فرد نمی تواند نابالغ باشد. در واقع، بلوغ بدین معنی است که فرد من بالغ اش کنترل افکار، احساسات و رفتارش را به دست گرفته است.
۶۔ محاوره های مکمل و محاوره های متقاطع:
پیش فرض ارتباط محاوره ای این است که در محاورات، کدام حالت من، پاسخ محاوره ای را می دهد. بر اساس این
پیش فرض محاوره ها یا ساده ی درجه اول هستند یا درجه دوم. محاوره ها ی ساده درجه اول، آن هایی هستند که هم محرك و هم پاسخ، هر دو از من بالغ طرفین صادر می شوند و بردار آن ها با هم موازی هستند. محاوره های ساده درجه دوم، آن هایی هستند که میان حالت من کودکی و من والدینی محاوره صورت می گیرد. به محاوره های ساده درجه اول و دوم، محاوره های مکمل می گویند که محاوره های سالم می باشند محاوره های متقاطع محاوره هایی است که از هم گسیخته اند، به این معنی که پاسخ داده شده با محرك محاوره ای همخوانی ندارد و این زمانی است که دو فرد با هم تعادل سالم ندارند، یا بر سر یکدیگر فریاد می زنند، یا به هم پشت می کنند و…. محاوره های متقاطع هم بر دو نوع و درجه هستند، در محاوره های متقاطع نوع اول یا واکنش انتقال، محرك را من بالغ صادر می کند ولی پاسخ را من کودکی به من والدینی می دهد و در نوع دوم، محرك را من بالغ صادر می کند، ولی پاسخ را من والدینی به من کودکی می دهد. هدف عمده مشاوران و درمانگران، مداخله در انواع محاوره های متقاطع است. محاوره های ساده، محاوره هایی هستند که یک حالت من با حالت من دیگری برقرار می کند، اما محاوره های پیچیده، محاوره هایی هستند که به طور همزمان بیش از دو حالت من، درگیر محاوره می شوند. برای مثال، محرك را من بالغ برای پاسخگو می فرستد و من پاسخگو پاسخ را به من بالغ می دهد ولی همزمان من کودکی هم یک محرك به من بالغ می دهد و من بالغ، پاسخ من کودکی را می دهد. به این محاوره های پیچیده محاوره های خارج از مضمون توجه داشته باشید که معمول ترین محاوره ی متقاطع و تنها محاوره ای که موجب اکثر مشکلات اجتماعی می شود محاوره ی متقاطع نوع یک است.
۷۔ طرد و آلودگی:
طرد تثبیت شدن در یکی از حالات من است و عدم قبول دو حالت دیگر من، که موجب اختلالاتی در محاوره و تعامل می شود. آلودگی وقتی به وجود می آید که بین دو حالت من چنان نزدیکی و تداخلی به وجود آید که مرزها از هم قابل تشخیص نباشند اصطلاحا گفته می شود که یک حالت من حالت دیگری را آلوده ساخته است. برای مثال وقتی تداخل بین من بالغ و من والدینی باشد، رفتار تبعیض آمیز به وجود می آید و وقتی تداخل بین من بالغ و من کودکی باشد رفتار توهم آمیز می شود. طبق دیدگاه برن، محاور های متقاطع هستند که بایستی مورد تحلیل ساختی قرار بگیرند، زیرا این نوع محاورات ایجاد درگیری و دعوا می کنند که معمولی ترین آنها طرد و آلودگی است.
۸۔ مشغولیت ها و تمایلات اجتماعی
ازدیدگاه برن، تجزیه و تحلیل ارتباط محاوره ای از راه شناسایی و تحلیل مشغولیت ها و تعامل های اجتماعی صورت می گیرد. این مشغولیتها و تعاملات بر سه نوع هستند
- وقت گذرانیها
- کلک بازی ها
- قصه ها. این سه واژه
مجموعه ی لغات مربوط به تجزیه و تحلیل محاوره ای هستند. این سه مفهوم، امور انتزاعی نیستند بلکه واقعیت های اجتماعی عملی هستند. تحلیل گر محاوره ای ،همین که درك عمیقی از حالت های من به دست آورد می تواند از این سه نوع مشغولیت در کارهای درمانی، تحقیقی و مطالعات موردی استفاده کند.
۱۔ وقت گذرانیها:
نوعی از تعاملات اجتماعی است که با ترکبی از وظایف دفاعی و ارضا کننده و به دنبال محاوراتی هستند که ترس آور نباشند. این تعاملات و محاوره ها سر راست بوده، سطحی، تاحدودی لذت بخش و سودآور هستند مانند بسیاری از من بالغ مربوط می شنود و از مشکلات و حواشی من کودکی طفره می روند. وقت گذرانی ها از نظر تحلیلی و درمانی ارزش اندکی دارند و درمانگر در طول جلسات درمانی سعی می کند از رشد آن ها جلوگیری کند.
۲۔ کلک بازی ها:
کلک بازی ها ریشه در محاور ه های پیچیده یا محاوره های خارج از مضمون دارند و به جای یک محرك و پاسخ به طور همزمان یک حالت من دیگر نیز به محرك و پاسخ واکنش نشان می دهد.
کلک بازی ها چند مشخصه دارند:
- مشغولیتی است مبتنی بر ریا و تزویر. گفتگو ها مزورانه، تحریف شده و زیرکانه است.
- عموما دفاعی است و در دوسطح متضاد، موجب احساس گناه، افسردگی و خشم در افراد می شود.
- به طور همزمان فرد نقش های متفاوتی ایفا میکند،برای مثال، در حالی که نقش یک الکلی یا معتاد را بازی می کند نقش یک قربانی را نیز ایفا می کند یا نقش یک ناجی یا واسطه.
- انگیزه ای نهایی دارد توام با یک دام و فریبنده.
- هدفمند هستند و برای حصول کنترل اجتماعی لازم است علاوه بر وظیفه و کارکرد اجتماعی شان در تنظیم و پرکردن رضایت بخش وقت برای حفظ سلامت افراد معینی ضرورت دارد.
- ریشه در امور تاریخی، فرهنگی و اجتماعی دارند، به این معنی که، فرهنگها و طبقات اجتماعی مختلف، انواع خاصی از کلک بازی های ویژه ی خود را دارند.
۳۔ قصه ها:
کلک بازی ها جز پویای فرایندی هستند که قصه ی زندگی فرد را تشکیل می دهند. قصه ها به پدیده های انتقال تعلق دارند، یعنی این که مشتقاتی از واکنش ها و تجارب کودکانه هستند و از تجارب کودکی و سایر واکنش های اجتماعی به قصه ی زندگی انتقال یافته اند در واقع قصه ی زندگی، مجموعه ی پیچیده ای از محاوره ها و طرح کلی زندگی است که هر فردی ان را در سنین اولیه به مثابه ابزاری برای ارضا ی نیازهایش در آینده طرح ریزی می کند. قصه ی زندگی، تقریبا شیوه ی زندگی آدلری اس . در جریان درمان و تجزیه و تحلیل قصه، مطالب محاوره ای و اجتماعی فرد جمع آوری می شوند تا بتوانند ماهیت قصه ی زندگی فرد روشن شود. هرکس قصه ی خودش را دارد ولی همه قصه ها یک مقدمه، طرح، اوج و سرانجام دارند. توجه داشته باشید که تجزیه و تحلیل کلک بازیها برای حصول “کنترل اجتماعی” انجام می شود ول تجزیه و تحلی قصه ها برای حصول ” کنترل طرح زندگی فرد ” انجام می شود.
انتظارات درمانی در تحليل ارتباط محاوره ای:
انتظار می رود من بالغ را ازخواسته ها و تاثیرات مخرب و نامطلوب حلات من والدینی و من کودکی آزاد کند. و فرد
به خود شناسی نایل شود و نیل به خودمختاری هدف غایی روان درمانی است. انتظارات و هدفهای درمان را نمی توان از قبل تعیین کرد بلکه با توجه به نحو ه ی تعامل متقابل در جریان درمان حاصل میشود. این عوامل در تعیین هد فهای درمان موثرند: انگیزس بیمار، درجه ی اضطراب و پریشانی فرد، توانایی تحمل روان درمانی، میزان یادگیری و نیز کارآمدی درمانگر.
مورادی چند، که در روان درمانی تحلیل ارتباط محاوره ای باید مد نظر گرفته شود: درمانگر باید رد طی جلسه توجه خود را به گفتگو ها متمرکز کند. تعامل ها و ارتباطات متقاطع و نیز حالات طرد و آلودگی رادر طرح شخصیت و رفتار فرد شناسایی کند و شرایط و موجبات ایجاد و تقویت روابط مکمل را فرآهم اورد. پس از جلسه ی اول، درمانگر به تحلیل ساختی شخصیت مراجع می پردازد تامراجع به تحلیل حالت های من در وجودش آشنا شود. چون اضطراب باعث پیدایش مقاومت و عدم امنیت در مراجع می شود و علایم مرضی دیگر را به همراه می آورد از این رو، مواجه شدن با آن در جریان روان درمانی لازم و ضروری است درمانگر باید با جملات اطمینان بخش و حمایت کننده میزان اضطراب مراجع را کاهش دهد. جلسات درمانی باید ضبط شود تا مراجع بتواند بعد ها به آنها گوش دهد و چگونگی ارتباط بین حالات متعدد من خویش را بررسی کند.
در این شیوه برای درك بهتر فرد لحن صدا، تغییر قیافه و حالت، حرکت لبها بازی باانگشتان، و نحوه نشستن حرکت دستها و پاها، تکه کلام ها و.. مورد توجه قرار می گیرد. برای مثال، کلمات قسم، حروف ندا و یا زاید و القاب از تجلیات حالت من کودکی است. علایم کلامی من بالغ اغلب با چرا، چه، کجا، چه موقع و چه کسی همراه است. در این شیوه، درمانگر احساسات مثبت و منفی خویش را بروز می دهد. عدم ابراز آن ها تعامل و ارتباط متقابل میان درمانگر و مراجع را دچار اشکال می کند.
نیاز به مشاوره حضوری دارید ؟!
اگر نیاز به مشاوره حضوری دارید می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ با پزشک و روانشناس متخصص ٬ دکتر حسین موسی زاده مستقیما تماس حاصل فرمایید و با نحوه مشاوره ایشان آشنا شوید ٬ در صورت تمایل به رزرو وقت ملاقات با منشی دفتر مورد نظر واقع در تهران و یا کرج با شماره ۰۹۰۱۶۵۳۲۸۲۸ تماس حاصل فرمایید
نیاز به مشاوره در منزل دارید ؟!
اگر ترجیح می دهید که مشاوره در منزل شما صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۱۲۰۳۴۶۰۱۱ تماس حاصل فرمایید
نیاز به مشاوره تلفنی یا مشاوره تصویری دارید ؟!
اگر ترجیح می دهید مشاوره بصورت آنلاین و تلفنی یا تصویری از طریق برنامه هایی نظیر Whatsapp , IMO , Skype و .. صورت گیرد ٬ برای تعیین نوبت و هماهنگی می توانید با شماره ۰۹۳۵۸۹۰۸۸۱۹ تماس حاصل فرمایید.
